سال‌های دهه دوم و سوم قرن 21، سال‌های رشد انفجاری و رونق حیرت آور استارتاپ ها در سرتاسر جهان بوده‌است. از اوبر (UBER) و AirBnB تا اینستاگرام ( instagram) و پینترست (Pinterest) در سطح بین‌المللی و اسنپ و تپسی و علی بابا در کشور خودمان، استارتاپ ها بازار را تکان اساسی داده‌اند.
یونیکورن‌ها مهره‌های اصلی اقتصاد کشورهایی مثل آمریکا، چین، هنگ کنگ، کره و امارات متحده عربی بوده‌اند.
این بنگاه‌های اکثرا فناورانه فرایندهای مدیریت و رهبری، مدیریت پروژه و حتی منابع انسانی را دچار تحولات اساسی کرده‌اند.
منابع انسانی در سازمان‌های استارتاپی حتی نقش مهم‌تری نسبت به دیگر سازمان‌ها ایفا می‌کنند. زیرا در این نوع سازمان‌ها، نیروهای انسانی به عنوان یکی از دارایی‌های اصلی شناخته می‌شوند و جذب، حفظ و رشد آنها برای توسعه و رشد سازمان حیاتی است.
مهمترین نقش منابع انسانی در سازمان‌های استارتاپی را شاید بتوان در چهار مورد خلاصه کرد. که در زیر بیشتر در مورد آن صحبت خواهیم کرد.
پارامترهای چهارگانه منابع انسانی در سازمان‌های استارت آپی
1. جذب و حفظ استعدادها:
منابع انسانی در استارتاپ ها مسئول جذب و انتخاب نیروهای با استعداد و متخصص هستند. آنها باید توانایی تشخیص استعدادهای واقعی و توانمندی‌های لازم برای موفقیت در استارتاپ را داشته باشند. همچنین، منابع انسانی باید راهکارهایی برای جذب و حفظ استعدادها در سازمان‌های استارتاپی ایجاد کنند تا از رقابت و یا شکست در مقابل سایر سازمان‌ها جلوگیری شود.
2. طراحی ساختار سازمانی:
منابع انسانی مسئول طراحی ساختار سازمانی استارتاپ ها هستند. آنها باید به طور دقیق نقش‌ها و مسئولیت‌های هر بخش و دپارتمان را تعیین کنند و ساختاری انعطاف‌پذیر و مناسب برای رشد و توسعه سازمان ایجاد کنند. آنها باید فرایندهای کاری را تعیین و بهینه‌سازی کنند تا بهره‌وری بالا و هماهنگی مناسب در سازمان جریان پیدا کند.
3. ارزیابی عملکرد:
مدیران منابع انسانی مسئول ارزیابی عملکرد کارکنان استارتاپ هستند. آنها باید سیستم‌ها و فرآیندهایی را برای ارزیابی عملکرد ایجاد کنند تا کارکنان بتوانند در کنار ارزشیابی خود، بهبودها و رشد لازم را در کار و عملکرد خود اعمال کنند. ارزیابی عملکرد پرسنل به سازمان کمک می‌کند تا بهترین استفاده را از نیروهای خود ببرد و بازخورد مناسبی را نیز به کارکنانش ارائه دهد.
4. آموزش و توسعه:
منابع انسانی مسئول اصلی طراحی و اجرای برنامه‌های آموزشی و توسعه‌ی کارکنان است. آنها باید مهارت‌های لازم برای موفقیت در یک استارتاپ را به کارکنان منتقل کنند و به روزرسانی‌های لازم را در ورکشاپ‌ها و دوره‌های مختلف، به آنها ارائه دهند تا با تغییرات روزانه و سریع هر صنعت آشنا باشند. طراحی و اجرای صحیح این موارد به کارکنان اعتماد به نفس بیشتری می‌دهد و در نهایت، کیفیت عملکرد سازمان را ارتقا می‌بخشد.
مزایای حضور منابع انسانی متخصص در استارت آپ ها
بهبود استراتژی‌های جذب و حفظ استعدادها:
منابع انسانی متخصص می‌توانند بهبود استراتژی‌ها و روش‌های جذب و حفظ استعدادها را در استارتاپ ها به ارمغان بیاورند. آنها با شناخت دقیق نیازهای استارتاپ و بازار کار می‌توانند برنامه‌های جذب استعدادها را طراحی کرده و نیروهای با استعداد را به سمت سازمان جذب کنند.
ایجاد ساختار مناسب سازمانی:
حضور منابع انسانی متخصص به استارتاپ ها کمک می‌کند تا ساختار مناسبی برای سازمان خود ایجاد کنند. طراحی ساختاری منعطف و بهینه به سازمان کمک می‌کند تا نتایج موفقی را در فرآیندها و عملکرد داشته باشد و به صورت سریع به اتفاقات واکنش نشان دهد.
ارتقای عملکرد کارکنان:
منابع انسانی متخصص می‌تواند بهبودهای لازم در سیستم ارزیابی عملکرد سازمان انجام دهد و به کارکنان بازخورد مناسب ارائه کند. این موضوع می‌تواند عملکرد کارکنان را به سمت رشد تحریک کرده و به بهبود کارایی و بهره‌وری سازمانی کمک کند.
توسعه مهارت‌ها و افزایش دانش درون سازمانی:
حضور منابع انسانی متخصص در استارتاپ ها، امکان آموزش و توسعه مهارت‌های کارکنان را فراهم می‌کند. آموزش مداوم و افزایش دانش به کارکنان اجازه می‌دهد تا با تغییرات سریع در صنعت به خوبی رو به رو شوند و نقش بهتری را در رشد و توسعه استارتاپ محبوب خود ایفا کنند.
7 راهکار نوین منابع انسانی برای استارتاپ ها
راهکارهای نوین منابع انسانی برای استارتاپ ها شامل استراتژی‌ها و رویکردهای جدیدی است که برای جذب و حفظ استعدادها، توسعه کارکنان و ایجاد فرهنگ سازمانی موثر در استارتاپ ها به کار می‌روند. تعدادی از راهکارهای نوین منابع انسانی برای استارتاپ ها را به طور خلاصه و برای آشنایی با راهکارهای نوین آن بررسی می‌کنیم:
1. استخدام هوشمند:
استارتاپ ها باید روش‌های جدیدی برای جذب استعدادها ایجاد کنند. استخدام هوشمند شامل استفاده از فناوری‌های نوین مانند الگوریتم‌ها و هوش مصنوعی در فرایند جذب و انتخاب پرسنل است.
این روش‌ها می‌توانند در شناسایی و جذب افراد با استعداد و متخصص کمک کنند و فرایند جذب رابرای شما کم هزینه‌تر، سریع‌تر و موفق‌تر کنند.
2. فرهنگ سازمانی منحصر به فرد:
استارتاپ ها باید فرهنگ سازمانی خاص و جذابی برای کارکنان خود ایجاد کنند. فرهنگ سازمانی باید بر پایه ارزش‌ها و ماموریت استارتاپ ساخته شود و اعضای تیم را محکم و واقعی به هم پیوند دهد.
این فرهنگ باید محیطی کارآمد، همکارانی متعهد و فرصت‌های رشد و توسعه‌ی فراوان فراهم کند.
3. ارتباطات باز و شفاف:
استارتاپ ها باید ارتباطات باز و شفافی را در سازمان ترویج کنند. این شامل ایجاد مکانیزم‌های مختلف ارتباطی مانند جلسات دورهمی، سیستم‌های پیشنهاد بازخورد، فضای کار گروهی و سیاست‌های مدرن رفتار سازمانی است.
ارتباطات شفاف و باز باعث افزایش هماهنگی، تعامل و مشارکت در سازمان می‌شود.
4. توسعه مهارت‌های نرم:
استارتاپ ها باید برنامه‌های آموزشی برای توسعه مهارت‌های نرم کارکنان خودشان داشته باشند.
مهارت‌های نرم مانند مهارت‌های ارتباطی، همکاری و تعامل، رهبری و حل مسئله برای رشد و توسعه٬ی یک استارتاپ بسیار حائز اهمیت هستند.
ایجاد فرصت‌های آموزشی و مشارکت در دوره‌های آموزشی خارج از سازمان می‌تواند به توسعه این مهارت‌ها کمک بیشتری کند.
5. کار هیبریدی و تعامل مجازی:
استارتاپ ها باید به توانایی سازماندهی کار از راه دور و استفاده از ابزارهای مجازی برای کار به صورت هیبریدی توجه کنند.
تکنولوژی‌هایی مانند ابزارهای مدیریت پروژه، چت‌های ویدیویی، سامانه‌های همکاری آنلاین و اشتراک فایل می‌توانند در تسهیل کار از راه دور و افزایش همکاری و ارتباطات مؤثر باشند.
6. رشد و پیشرفت شغلی:
استارتاپ ها باید برنامه‌های رشد و پیشرفت شغلی را به صورت شخصی‌سازی شده برای کارکنانشان ارائه دهند.
این شامل ارائه فرصت‌های آموزش و توسعه، فرصت‌های ارتقاء شغلی، تفویض اختیارات، پروژه‌های جدید و مسئولیت‌های بیشتر بر اساس توانایی پرسنل است.
این راهکارها باعث ایجاد رضایت بیشتر و بالا رفتن امکان حفظ استعدادها در سازمان می‌شوند.
7. انعطاف‌پذیری سازمانی:
استارتاپ ها باید سازمان‌های انعطاف‌پذیریباشند. باید بتوانند با تغییرات سریع در صنعت و محیط کسب‌وکار سازگار شوند.
انعطاف‌پذیری در ساختار سازمانی، فرآیندها و سیاست‌ها باعث می‌شود یک استارتاپ قابلیت واکنش سریع به تغییرات پیرامونی مانند تلاطم اقتصادی، بحرانی جمعی مثل کرونا یا بحران‌های اجتماعی و سیاسی را داشته باشد و بتواند در رقابت باقی بماند.
این راهکارها شاید تنها چند نمونه از رویکردهای نوین منابع انسانی در استارتاپ ها باشند. استارتاپ ها باید با توجه به نیازها و شرایط خاص خود، راهکارهای مختلفی را برای جذب و حفظ استعدادها، توسعه کارکنان و ساخت فرهنگ سازمانی منحصر به فرد خود تعیین کنند.
منابع انسانی یک استارتاپ، در کنار نیاز به ارائه راهکار، با چالش‌هایی مواجه است که برای مدیریت منابع انسانی و رشد سازمان می‌توانند بسیار مهم باشند.
۴ چالش اصلی منابع انسانی در یک استارت آپ
1. جذب و حفظ استعدادها:
یکی از چالش‌های اساسی در استارتاپ ها، جذب و حفظ استعدادهای متخصص است.
بازار کار رقابت شدیدی بر سر استعدادها دارد و استارتاپ ها ممکن است، با فرایندهای استخدامی بزرگترین شرکت‌ها و استارتاپ های دیگر رقابت سنگینی داشته‌باشند. بنابراین، جذب و نگهداری استعدادهایی با توانایی بالا و مهارت‌های لازم برای توسعه و رشد استارتاپ، یک چالش اساسی و مهم است.
2. مدیریت رشد سازمانی:
رشد سریع استارتاپ ها می‌تواند به یک چالش برای منابع انسانی تبدیل شود.
در هنگام گسترش سازمان، منابع انسانی باید بتوانند بازار کار مناسب را بررسی کنند، استعدادهای مناسب را جذب کنند و سازمان را با توانایی‌های لازم برای موفقیت در بازار به سمت هدف جدید، هدایت کنند.
3. انعطاف‌پذیری و تغییر:
در استارتاپ ها، محیط کار بسیار پویا و اصطلاحا اکتیو است و توسعه فناوری، تغییرات در استراتژی و بازار و نیاز به واکنش‌های سریع، چالش‌های متفاوتی را برای منابع انسانی رقم می‌زنند.
جلوتر از دیگران، خود مدیران منابع انسانی باید انعطاف‌پذیری لازم را داشته باشند و در خودشان توانایی سازماندهی منابع و تغییرات را تقویت و مدیریت کنند.
4. مدیریت ارتباطات:
در یک استارتاپ کوچک، ارتباطات مستقیم بین تیم‌ها و اعضای سازمان یک امر ضروری و بسیار مهم است. اما همچنین با توسعه سازمان، انتقال اطلاعات و ارتباطات موثر ممکن است تبدیل به یک چالش جدید شود.
منابع انسانی باید سیستم‌های ارتباطی مناسب را بسته به ظرفیت سازمان طراحی و پیاده‌سازی کنند و مسیرهای مشخصی برای انتقال اطلاعات و ارتباطات داشته باشند.
حرف آخر
منابع انسانی در اصل مدیریت مهمترین منبع یک سازمان است؛ یعنی نیروی انسانی.
شما جتی اگر یک سامان با بودجه تمام نشدنی باشید، اگر نتوانید نیروی انسانی خودتان را به عنوان موتور محرکه درست مدیریت و هدایت نکنید؛ حرفی برای گفتن نخواهید داشت و دوران موفقیت شما خیلی زود تمام خواهد شد.
بخش منابع انسانی همواره از حساسیت زیادی برخوردار بوده و هست. اما این حساسیت در استارت آپ ها به اوج خودش می‌رسد و از اهمیت دوچندان برخوردار است.
شاید بتوان گفت اولین قدم یک مدیر و موسس استارت آپ در حال رشد، انتخاب یک مدیر منابع انسانی متخصص، حرفه ای و دارای تجربه است.