تاکنون به این فکر کرده اید که هنگام جستجو برای شغل بعدی خود، در پی یافتن چه چیزی هستید و دوست دارید چه چیزی پیدا کنید؟ برای شما چه چیزی در محل کار جدید و سازمان تازه ای که وارد آن میشوید اهمیت بیشتری دارد؟
ممکن است مواردی مانند افزایش حقوق و درآمد، عنوان و پوزیشن شغلی جذاب و مهم تر یا برنامه کاری منعطف که قابلیت کار به صورت دورکاری یا ترکیبی را داشته باشد، جزو المان های شما باشد. اما امروزه ممکن است همانند بسیاری از جویندگان کار، برترین اولویت شما اولویتی باشد که کم تر محسوس است اما در ناخودآگاه شما در بالاترین درجه اهمیت نشسته است: فرهنگ سازمانی و شرکتی که مطابق با سبک کاری و ارزش های فکری و اخلاقی شما باشد.
فرهنگ یک سازمان، باورها و ارزش های رهبران آن را شکل می دهد که در نهایت به عنوان اهداف، سیاست ها و رفتارهای جاری در سازمان تفسیر می شوند و سراسر بدنه یک شرکت را در بر می گیرند. بیایید فرض کنیم شرکت هایی که برای یافتن کار در نظر گرفته اید، شرکت های کوچک یا متوسط هستند. در این صورت، آیا فکر کنید فرهنگ سازمانی شان اهمیت چندانی ندارد؟ آیا معتقد هستید این موضوع فقط برای شرکت های بزرگی و کمپانی های عظیمی مانند اپل در سطح بین المللی یا بطور مثال دیجی کالا در ایران یا یک یا ایرلاین بزرگ و مهم مثل امارات صدق می کند؟
اما حقیقت این است که حتی کوچک ترین شرکت ها و سازمان ها نیز بدون در نظر گرفتن اینکه خودشان از این مساله مطلع هستند یا خیر، دارای یک فرهنگ سازمانی هستند. این فرهنگ سازمانی در تمام ارتباطات کاری درون سازمانی و بیرونی آن سازمان اثر گذار است و می تواند مانند شرح ماموریت یا مسئولیت ها حالت رسمی داشته باشد یا مانند پیام های رد و بدل شده در شبکه اجتماعی کارکنان شرکت، یک فرایند غیررسمی باشد.
از نمونه های مختلف فرهنگ سازمانی که در تقابل با یکدیگر قرار دارند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تقابل یک محیط کاری با روح مشارکتی و تیمی در برابر سازمانی که کارمندانش به صورت غیر همسان روی پروژه ها به صورت فردی کار می کنند.
- تقابل یک ساختار مدیریتی پیچیده و سلسله مراتبی و الیگارش در برابر یک ساختار سازمانی یکنواخت و عرضی که به کارمندان برای مشارکت در تصمیم گیری های کلیدی کمک می کند و آنها را نیز در تصمیم گیری ها دخیل می کند.
- تقابل منابع انسانی و نیروی کار که به اخلاق حرفه ای و سخت گیرانه افتخار می کند در برابر بخش های سازمانی که خلاقیت و ریسک پذیری را تشویق می کند.
هنگام ارزیابی یک موقعیت کاری جدید، باید ویژگی هایی را در نظر بگیرید که برای شما ارزشمند هستند و از اولویت بالایی برای اینکه رضایت شغلی داشته باشید و با انگیزه کار کنید برخوردار باشند.
شاید شما توانسته باشید در زمان همه گیری ویروس کرونا و قرنطینه های طولانی و دورکاری های مداوم، تعادل بین زندگی و کارتان را بهبود ببخشید و به دنبال مدیری باشید که از انعطاف پذیری حمایت می کند و اجازه می دهد شما این روند مطلوب به دست آمده را حفظ کنید. یا اگر محیط زیست یا جنبش های پیشروی اجتماعی برای شما اهمیت دارند، باید به دنبال شرکتی با تعهد قوی در زمینه حفظ محیط زیست و تکنولوژی سبز یا اهمیت به تنوع و تکثر فکری و فرهنگی در نیروی کار باشید.
هر شرکتی که بخواهد شما را استخدام و جذب کند، قطعا جوانب مثبت خود را تایید می کند و جوانب منفی را برای شما کم اهمیت جلوه می دهد ( همانطور که هر کدام از ما هنگام مصاحبه شغلی، در مورد خودمان حتما به همین نحو عمل خواهیم کرد)، اما تشخیص اینکه بخواهید قسمتی از این سازمان باشید یا خیر، در نهایت به خودتان بستگی دارد.
انجام این کار و انجام انتخاب درست به سعی و تلاش زیادی نیاز دارد و البته که برای انسان هایی که اصطلاحا ریسک پذیر نیستند و جسارت لازم را ندارند، مناسب نیست. شما برای انجام این کار و شناسایی صحیح فرهنگ سازمانی باید از لایه های ظاهری و سطحی وجهه عمومی یک شرکت فراتر رفته و به بدنه و بطن اصلی و نفهته آن برسید. باید شجاعت این مساله را داشته باشید که با تمام مزایای شغلی کار در یک شرکت، اگر دارای فرهنگ سازمانی مناسبی نبود، انتخابش نکنید. این یک تغییر بزرگ در روند کاریابی و مسیر شغلی شماست و مثل هر تغییر بزرگی نیازمند شجاعت و آگاهی است.
با شبکه ارتباطی و کاری خود مشورت کنید
قبل از پذیرفتن یک پیشنهاد کاری، حتما از شبکه حرفه ای ارتباطی خود استفاده کنید تا در مورد اعتبار شرکت و فرهنگ سازمانی آن بیشتر بدانید. انجام تحقیقاتی شامل جست وجوی فراگیر در گوگل توسط خودتان، یا پرس و جو از همکاران و دوستانتان در اکوسیستم مرتبط، بررسی و مطالعه آنچه از سازمان و نوشته های روزمره کارکنانش در لینکدین موجود است و مواردی این چنین، به شما کمک می کند تا تصویری کامل تر و شفاف از محیط کاری سازمان داشته باشید. تا اینکه تصویری باسمه ای و ساختگی که مدیریت سازمان می خواهد آن را به شما نشان دهد.
برای همین تصمیم گرفتیم شرحی از پارامترهای مهم و اساسی که به شما افقی روشن تر از آنچه پیش رو خواهید داشت می بخشد و باید هنگام بررسی فرصت های شغلی و استخدامی، به آن دقت کنید، برایتان بنویسیم :
رضایت شغلی اولیه:
کارمندان فعلی چقدر خوشحال هستند؟ آیا مدیریت شرکت، وفاداری و احترام را ترویج می دهد؟
برای رسیدن به جواب پلتفرم هایی مثل لینکدین یا اینستاگرام را بررسی کنید تا بدانید کارمندان سابق و فعلی شرکت، چه نظری در مورد تجربه کاری خود دارند. البته به خاطر داشته باشید که در حال حاضر به دلایل مختلف، میزان استعفای داوطلبانه و ترک کار در بیشتر صنایع و سازمان ها رشد داشته است و این یعنی نرخ بالای تعدیل نیرو لزوما نشان دهنده نیروی کار ناراضی نیست.
تعادل بین کار و زندگی:
چگونه مدیریت سازمان یا مدیر منابع انسانی، تعادل و آرامش را در زندگی کارکنان ترغیب و ترویج می کند؟ همزمان با تشدید همه گیری کرونا، آیا شرکت، رویکرد مشخصی را برای بررسی تمهیدات کاری دنبال می کرده است یا به سادگی از همه خواسته است تا به محل کار برگردند؟ سازمان برای تقویت وضعیت جسمی و روحی کارکنانش، چه قدر اهمیت قائل است و چه اقداماتی را انجام می دهد؟
این ها سوالاتی هستند که با رسیدن به پاسخ آنها، کمک خواهد کرد تا از بر هم نخوردن بالانس زندگی تان پس از ورود به شغل جدید، اطمینان حاصل کنید.
همکاری و روحیه کار تیمی:
مدیران هوشمند و رهبران حرفه ای در یک فرهنگ سازمانی سالم، مسئولیت شکست ها و اشتباهات را می پذیرند و در زمان موفقیت، اعتبار آن را با تمام تیم خود به اشتراک می گذارند. سایت شرکت، شبکه های اجتماعی و دیگر کانال های ارتباطی سازمان را بررسی کنید. آیا ویژگی های برجسته و برتر کارکنان، مدیران میانی و در کل نیروی انسانی سازمان سطحی و متوسط نشان داده شده است؟ آیا داستان موفقیت ها و قصه پیروزی های بزرگ تنها از طرف مدیران و از دیدگاه مشتریان بیان شده است؟ آیا شما وقتی وارد سایت سازمان یا صفحه اجتماعی آن می شوید، با یک سازمان و تیم طرف هستید یا گویی وارد صفحه شخصی و خبری مدیر سازمان شده اید؟
امکان توسعه و رشد شغلی:
آیا سازمان مورد نظرتان، فرهنگ یادگیری و تقویت مهارت کارکنانش را دارد؟ آیا از رشد و پیشرفت کارکنان در سازمان استقبال می شود؟ سعی کنید اطلاعاتی در رابطه با اینکه شرکت در زمینه کارآموزی و آموزش های آینده چه چیزهایی را فراهم کرده و چه میزان از هزینه های آن را پوشش می دهد، به دست آورید. از مصاحبه کننده بخواهید تا در مورد افرادی که از برنامه های شرکت برای ارتقا و پیشرفت استفاده کرده اند، صحبت کند و از کارکنان موفق قبلی برایتان مثال بزند.
مدیریت با عملکرد موثر:
یک سازمان موفق نیاز دارد تا با مجموعه ای از ارزش ها، باورها و اهدافی که کارایی و نوآوری را همراه دارند، پیشروی کند. مدیر سازمان باید این ارزش ها را دنبال کند و توانایی هدف گذاری منطقی و توسعه محور را داشته باشد. اگر کارمند فعلی یا سابق شرکت را می شناسید، از او در مورد پایبندی مدیریت به آرمان ها و باورهای اساسی شرکت بپرسید. علاوه بر آن، سعی کنید اطلاعاتی درباره متعارف و نامتعارف بودن اعتماد مدیران به کارکنان در سازمان برای تصمیم گیری های خودشان، پیدا کنید. سازمانی که رهبر و مدیرش اعتماد کافی و واقعی به نیروی انسانی نداشته باشد، نمی تواند محل مناسبی برای رشد و توسعه شغلی شما باشد.
محیط کاری کارآمد:
اگر به طور کامل دورکار هستید یا به عنوان یک دستیار مجازی کار می کنید، شاید این موضوع برای شما مهم نباشد. با این حال، حتی اگر فقط یک یا دو روز در هفته به محل کار می روید، محیط کاری قسمت مهمی از یک فرهنگ سازمانی است. و میزان کارآمد بودن و اتمسفر محیط کار قطعا شما را در انجام کار تحت تاثیر قرار می دهد.
شما در محیط کاری تان به فضای شخصی حتی کوچک برای چسباندن عکس های خانوادگی یا گذاشتن یک گلدان نیاز دارید ؟ یا فضایی پویا و اجتماعی تر مانند میز کار مشترک یا میز کار موقتی را ترجیح می دهید؟
باید بدانید از یک محیط کار مناسب چه چیزی میخواهید و چه پارامترهایی برای شما از اولویت برخوردار هستند. مثلا اگر به صورت دورکار، مشغول هستید، در مورد اینکه شرکت چه سازوکاری را برای موفقیت کارکنان در خانه به کار می گیرد اطلاعات کسب کنید. یا اگر زمان استراحت میان کار، یا نوشیدن قهوه و داشتن محیطی مخصوص کشیدن سیگار برای شما اهمیت دارد از قبل این موارد را بپرسید.
مصاحبه های کاری و پرسش در مورد فرهنگ سازمان
فرآیند مصاحبه کاری، یک شناخت دو طرفه بین شما و سازمان ایجاد میکند و دید وسیع تری از شرکت برای شما فراهم می کند. می توانید متوجه شوید که آیا این شرکت آشفته و بی نظم است؟ یا شرکتی قانون مدار بدون هیچ گونه سهل انگاری و اهمال کاری است؟ آیا زمانبندی و خوش قولی یک ارزش برای این سازمان است یا خیر؟ آیا نوع پوشش با توجه به پوزیشن های شغلی اهمیت دارد یا هرکس بدون توجه به جایگاه شغلی خود لباس پوشیده است؟
یک فرآیند مصاحبه بی نظم نشان می دهد که دیگر قسمت های کسب و کار نیز بی نظم و آشفته هستند و شاید یک رویکرد قانون مدار نشان دهنده‌ی شرکتی وابسته به قوانین اداری با آزادی عمل مشخص برای افراد باشد. از طرف دیگر، مصاحبه ای روان و آرام می تواند نشان دهنده شرکتی با فرهنگ سازمانی مثبت و سازنده باشد. یا یک مصاحبه تهاجمی که در آن سعی می شود از شما به هر نحو ایرادی پیدا کنند یا به مدام شما را به گوشه رینگ ببرند، نشان از یک محیط سازمانی غیرسازنده و غیرتعاملی دارد.
پیشنهاد می کنیم شما نیز در زمان مصاحبه سوالاتی را برای پرسیدن از مصاحبه کننده آماده کنید تا علاوه بر جنبه های اصلی فرصت شغلی جدید، فرهنگ سازمانی و ارزش های شرکت را پوشش دهد.
موارد زیر پنج نمونه ی مفید از این سوالات هستند:
۱. چه چیزی در مورد کارکردن در اینجا برای شما جذاب است؟
از مصاحبه کننده و کارکنانی که با آنها قبل و پس از مصاحبه در محل شرکت روبرو می شوید در مورد اینکه راجع به شرکت چه چیزی را دوست دارند بپرسید. یا اینکه دلیل انتخاب کردن این شرکت برای کار چه بوده است. اگر صادق باشند، به نگرشی از زندگی و شرایط خود بعد از قبول کردن پیشنهاد کاری آنها می رسید.
۲. داشتن چه ویژگی هایی به آخرین فرد مشغول در این جایگاه شغلی برای موفقیت کمک کرده است؟
این سوالی است که می تواند موارد زیادی را برای شما آشکار کند. نه تنها متوجه می شوید که مدیر برای استخدام چه ویژگی هایی را اولویت قرار می دهد، بلکه می بینید چگونه در مورد اعضای سابق تیم صحبت می کنند و آیا بدگویی و تخریب در فرهنگ سازمانی وجود دارد.
۳. چگونه مطمئن می شوید که کارکنان دورکار یا ترکیبی از حضوری و دورکار احساس کنند که قسمتی از تیم هستند؟
حتی اگرقرار باشد تمام وقت در محل کار حاضر باشید، این سوال خوبی برای پرسیدن است. جامعیت و همبستگی تیمی از اولویت های برتر و اصلی برای مدیران و رهبران دانا در یک فرهنگ سازمانی سالم است. اگر جواب مصاحبه کننده این حس را برای شما فاش کند که برخی از کارکنان به دلیل برنامه های کاری متفاوت یا جایگاه شغلی خاص، بیشتر از دیگران ارزش دارند، یک نشانه ی هشدار است و باید حواس شما را تیز تر کند. حتی اگر شما برای موقعیت شغلی مصاحبه می کنید که شما را در همان گروه افراد برتر و ویژه قرار می دهد.
۴. آرزو می کنید قبل از شروع کار در اینجا چه چیزی را می دانستید؟
این سوال به مدیرمنابع انسانی یا همکار احتمالی شما که مسئول مصاحبه است فرصت می دهد تا در مورد زمان کار خود در شرکت و هر آنچه که برای تطبیق خود در محیط کاری یاد گرفته اند، فکر کنند و همچنین به شما کمک می کند تا از اشتباهاتی که دیگران در گذشته مرتکب شده اند، اجتناب کنید. یعنی با یک سوال می توانید نور بیشتری برای روشن کردن مسیر پیش روی خود داشته باشید.
۵. اگر می توانستید، چه چیزی را در مورد این شرکت تغییر می دادید؟
این یک سوال جسورانه و در عین حال زیرکانه و خردمندانه است. به جای اینکه از مصاحبه کننده بپرسید از چه چیزی در مورد شرکت متنفر است، از او می پرسید که چه ایده هایی را برای تغییراتی با نتایج مثبت در نظر دارد. یک سوال هوشمندانه برای رسیدن به نکات منفی یا نقص های فرهنگ سازمانی.
به خاطر داشته باشید، برای سنجش فرهنگ یک سازمان، هیچ رویکرد جامع و یکسانی وجود ندارد. برای تشخیص موفقیت آینده خود در یک شرکت، مهم تر از هر چیز باید اولویت ها، سبک کاری، ارزش ها و اهداف خودتان را بشناسید. هنگام ارزیابی یک محیط کاری جدید، به طور گسترده تحقیق کنید، سوال بپرسید و به غریزه و هوش شغلی خود گوش دهید. اینگونه خواهید توانست تصمیم آگاهانه ای برای برداشتن مطمئن قدم بعدی بگیرید.
از اینکه یک فرصت شغلی را از دست بدهید نهراسید، پایبندی به ارزش ها و اولویت هایتان در نهایت منجر به انتخاب شغلی خواهد شد که نه تنها باعث رشد و پیشرفت شما می گردد، بلکه میزان رضایت شغلی و شادابی زندگی شخصی شما را نیز افزایش خواهد داد.