Menu
محمد کریمی
در دهه های گذشته، بازار کار به طور چشمگیری تحت تأثیر تغییرات مختلف به ویژه تکنولوژیک قرار گرفته است. تحولات اقتصادی، فناوری، جمعیتی و اجتماعی در سطح جهانی، به همراه تغییرات در الگوهای کاری و نیازهای سازمان‌ها، تأثیر زیادی بر روی حوزه منابع انسانی داشته است.
در این مقاله، به بررسی روند تحولات بازار کار و تأثیر آن بر مدیریت منابع انسانی خواهیم پرداخت. اما در ابتدا بد نیست اشاره‌ای گذرا و تیتروار، به ۳ پارادایم اصلی این تغییر و تحول در منابع انسانی داشته باشیم.
سه مولفه اصلی این معادله، یعنی تحولات بازار کار، تاثیراتی که بر منابع انسانی می‌گذارد و استراتژی و سیاست‌هایی که یک مدیر منابع انسانی باید در مقابل آن اتخاذ کند. پس از آن دو پارامتر مهم و موثر در سال 2023 یعنی فناوری و تحولات اقتصادی پسا‌کرونا را همراه با شما به طور مشروح بررسی خواهیم کرد.
۱. تغییر و تحولات در بازار کار :
۲. تاثیر تغییرات بر حوزه مدیریت منابع انسانی:
۳. استراتژی‌های مدیریت منابع انسانی در پاسخ به تحولات بازار کار:
تحولات بازار کار، به چالش‌های جدیدی برای مدیریت منابع انسانی منجر شده‌است. برای موفقیت سازمان‌ها، ضروری است که مدیران منابع انسانی بهبود فرآیندها و استراتژی‌های خود را با توجه به تحولات بازار کار تنظیم کنند. استفاده از فناوری، توسعه مهارت‌های کارکنان، مدیریت تنوع و ارتقاء رفاه کارکنان از جمله راهکارهایی هستند که می‌توانند به سازمان‌ها در مواجهه با چالش‌های بازار کار کمک کنند و نقش مهمی در مدیریت منابع انسانی ایفا کنند.
تحولات رخ‌داده در بازار کار تاثیر قابل توجهی بر منابع انسانی در سال‌های پیش رو خواهند داشت. در ادامه به پنج مورد از مهمترین تحولات و تأثیرات مرتبط آنها بر منابع انسانی، اشاره می‌کنیم:
پیشرفت‌های سریع در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) و همچنین هوش مصنوعی (AI) و اتوماسیون (Automation) ، تحولات چشمگیری در بازار کار ایجاد کرده است. این تغییرات منجر به توجه بیشتر به مهارت‌های دیجیتال و فناوری در نیروی انسانی می‌شود. بنابراین، منابع انسانی باید توانایی جذب و حفظ استعدادهای فناورانه را برای سازمان داشته باشد و در عین حال، مهارت‌های موجود را به‌روزرسانی و توسعه دهد.
تغییرات در ترکیب جمعیتی می‌تواند تأثیر چشمگیری بر بازار کار داشته باشد. برخی از جمعیت‌ها، مانند نسل جدید (نسل هزاره و نسل Z) و افراد سالمند، نیازها و انتظارات متفاوتی در محیط کار دارند. این امر می‌تواند نیازمندی‌های جدیدی برای مدیریت منابع انسانی ایجاد کند، از جمله ایجاد محیط کاری جذاب و شاداب، ارائه فرصت‌های توسعه شغلی و توازن بین کار و زندگی.
سازمان‌ها همه در حال تغییر هستند و به ساختارها و فرآیندهای مدرن‌تر و مبتنی بر تیم ورک تمرکز می‌کنند. این تحول منجر به نیازمندی‌های جدیدی در مدیریت منابع انسانی می‌شود، مانند توانمندسازی کارکنان برای همکاری در تیم‌های چند تخصصی و کراس فانکشنال – Cross Fuctional یا توسعه مهارت‌های همکاری تیمی و ارتباط محور.
تغییر در رفتار و نیازهای مشتریان نیز تأثیر قابل توجه و غیر مستقیم بر بازار کار دارد. سرعت بالا و انعطاف‌پذیری در ارائه محصولات و خدمات به مشتریان، نیازمندی‌های جدیدی برای سازمان‌ها ایجاد می‌کند.
منابع انسانی باید توانایی تطبیق با تغییرات نیازمندی‌های مشتریان را داشته باشند و فرآیندهای مدیریتی، توسعه نیروهای فعلی و جذب نیروهای جدید را اصلاح کنند.
تغییرات در قوانین و سیاست‌های دولتی و تغییرات عمده سیاسی می‌تواند تأثیری مستقیم بر شرایط بازار کار داشته باشد. منابع انسانی باید با تغییرات قانونی و مقررات مرتبط با حقوق کارکنان، ایمنی و بهداشت، استخدام و سایر زمینه‌ها تطبیق پیدا کنند و سیاست‌ها و فرآیندهای خود را به‌روزرسانی کنند.امری که در ایران با تغییرا دولت‌ها به وضوح و بسیار دیده می‌شود
در کل، می‌توان گفت که، تحولات رخ‌داده در بازار کار نیازمندی‌های جدیدی برای مدیریت منابع انسانی ایجاد می‌کنند. مدیران منابع انسانی باید قادر باشند با این تغییرات سازگار شوند، استعدادهای جدید را جذب کنند و مهارت‌های موجود در دل سازمان را توسعه دهند، تا سازمان‌ها بتوانند با موفقیت در محیط کسب‌وکار رقابت کنند.
تحولات اقتصادی در سال 2023 و سال‌های پس از کرونا می‌توانند تأثیرات قابل توجهی بر منابع انسانی داشته باشند. در زیر، به برخی از تحولات اقتصادی مرتبط و تاثیرات آنها بر حوزه منابع انسانی اشاره کرده‌ایم:
اگر اقتصاد کشورها یا حوزه های اقتصادی بهبود یابد و رشد قابل توجهی را تجربه کند، این مساله می‌تواند به ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، افزایش نرخ استخدام و افزایش نیروی کار در کشورها منجر شود. این موقعیت منابع انسانی را به چالشی مهم در مدیریت استخدام، جذب و حفظ استعدادها و توسعه مهارت‌های کارکنان می‌کشاند.
در مقابل، در صورت رخ دادن رکود اقتصادی، ممکن است کاهش شغل‌ها، سرکوب استخدام نیرو و خروج نیروی در حال کار اتفاق بیافتد. در این شرایط، منابع انسانی باید بتوانند بازترکیبی مناسب از کارکنان، کاهش هزینه‌ها و بهبود بهره‌وری را به منظور حفظ پایداری سازمان در مواجهه با محدودیت‌های مالی مدیریت کنند.
تجربه ایجاد شده در سال‌های پس از کرونا، الگوهای کاری را تغییر داده است. روند کار از راه دور و انعطاف‌پذیری بیشتر در محل کار به طور گسترده‌تری پذیرفته شده است. این تغییر در الگوهای کاری نیازمند توانایی منابع انسانی در مدیریت کارکنان از راه دور، ایجاد فرصت‌های همکاری مجازی، مدیریت تعادل بین کار و زندگی، و توانمندسازی کارکنان در محیط کار اینترنتی است. بسیاری از شرکت‌ها پس از تجربه کرونا به به فرایند کار هیبریدی یا ترکیب دورکاری و حضوری روی آورده‌اند.
تحولات اقتصادی و بالا و پایین شدن‌های ارزی، می‌توانند باعث نوسانات بسیاری در بازار کار شوند. این نوسانات ممکن است نیازمندی‌های شغلی را تحت تأثیر قرار داده و سازمان‌ها را به تغییرات سریع در ترکیب و تعدیل نیروی کار تشویق کنند. در این شرایط، منابع انسانی باید توانایی تطبیق با تغییرات سریع و انعطاف‌پذیری در استخدام، آموزش و توسعه کارکنان را داشته باشند. به طور مثال در نوسانات ارزی و قیمتی شدید که در کشورما نبه وفور دیده می‌شود، بسیاری از شرکت‌ها ناچار به تعدیل نیرو یا اجرای مرخصی‌های اجباری بدون حقوق نمایند.
تحولات اقتصادی می‌توانند تأثیرمحسوسی بر الگوی خرید و نیازهای مشتریان داشته باشند. این تغییرات ممکن است نیازمندی‌های جدیدی برای سازمان‌ها ایجاد کنند و نیازمندی به جذب و حفظ کارکنان با مهارت‌ها و توانایی‌های جدید را بیشتر کنند.
به طور کلی تحولات اقتصادی در سال 2023 و سال‌های پس از کرونا می‌توانند تأثیرات متنوعی بر منابع انسانی داشته باشند، از جمله استخدام و جذب نیروی کار، توسعه مهارت‌های کارکنان، تغییر در الگوهای کاری و مدیریت تغییرات سازمانی. مدیران منابع انسانی باید با این تحولات سازگار شده و راهکارهای مناسب را در مدیریت و توسعه نیروی کار اجرایی کنند تا سازمان‌ها بتوانند در بازار رقابتی امروز، موفقیت و در حالت بهینه عمل کنند.
تغییرات فناوری در دهه حاضر یکی از بیشترین تاثیرات بر منابع انسانی را داشته است و در آینده نیز این تاثیرات بیشتر و بیشتر خواهند شد. در پنج مورد زیر، به برخی از مهم ترین تغییرات فناوری و بازخورد آنها بر منابع انسانی اشاره می‌کنیم:
پیشرفت در حوزه اتوماسیون و هوش مصنوعی منجر به جایگزینی فعالیت‌های تکراری و عملیاتی توسط سیستم‌های خودکار شده است. این تغییر منجر به تولد نیازمندی‌های جدید در مدیریت منابع انسانی می‌شود، از جمله:
رشد فناوری ارتباطات و فناوری اطلاعات، روش‌های ارتباطی و همکاری‌های درون تیمی و بین سازمان‌ها را متحول کرده است. کار از راه دور، ارتباطات مجازی مختلف و همکاری های آنلاین و ریموت، نیازمندی‌های جدیدی برای منابع انسانی ایجاد کرده است.
پیشرفت در فناوری باعث تغییر در نحوه برقراری رابطه سازمان‌ها با مشتریان و مخاطبان شده است. استفاده از ابزارها و پلتفرم‌های دیجیتال، تحولات عمده‌ای در تجربه کاربری و خدمات ارائه‌شده به مشتری ایجاد کرده‌است. به روز رسانی مداوم کارکنان و بدنه سازمان بهترین راه برای هماهنگی با این پروسه‌ی تغییر است.
پردازش و تحلیل داده‌ها به کمک روش‌های آنالیتیک و داده‌کاوی، درک عمیق‌تری از عملکرد کلی سازمان و عملکرد کارکنان در بخش‌های مختلف یک سازمان فراهم کرده است. مدیران و کارشناسان منابع انسانی باید بتوانند داده‌های دریافتی را به درستی تحلیل و از آن برای تصمیم‌گیری استراتژیک در حوزه منابع انسانی و یا مشورت به مدیران و تصمیم‌گیرندگان سازمان استفاده کنند.
پیشرفت در فناوری آموزش و یادگیری الکترونیکی، روند آموزش و توسعه کارکنان را تغییر داده است. همه چیز سرعت بیشتری یافته و دسترسی به دانش‌های مختلف و کورس‌های علمی انلاین افزایش یافته است.
منابع انسانی سازمان باید بتوانند پلتفرم‌های آموزش الکترونیکی را به خوبی طراحی و بهره‌برداری کند. آنها باید روش‌های نوین و موثری را برای آموزش و یادگیری مجازی تمام کادر سازمان از راس سازمان تا بدنه‌‌ی مدیران میانی و کارکنان بخش‌های مختلف فراهم آورند.
تحولات سریع در بازار کار، تغییرات فناوری و تحولات اقتصادی، چالش‌های جدیدی را برای مدیران و متخصصان منابع انسانی ایجاد کرده‌اند. در عصری که تکنولوژی با سرعت تمام پیشرفت می‌کند، توانایی سازگاری و به‌روزرسانی مهارت‌ها برای کارکنان امری حیاتی شده است.
استراتژی‌های منابع انسانی نیز باید با این تحولات همگام شده و نیاز به نوآوری و انعطاف‌پذیری بیشتری دارد. همچنین، در بسیاری از سازمان‌های پیشرو این تحولات به عنوان یک راهبرد جدید برای افزایش بهره‌وری و بهبود فرآیندهای کسب و کار مورد استفاده قرار می‌گیرند. در نتیجه، منابع انسانی مانند همیشه نقش بسیار حیاتی در موفقیت سازمان‌ها ایفا می‌کند و نیاز به رویکردهای نوین و استراتژی‌های هوشمندانه برای مدیریت و توسعه این منابع بیشتر از پیش احساس می‌شود.